CAPE TOWN – bana bir sürü insan tarafından dünyanın en güzel şehirlerinden biri olarak tanımlanan bir şehir ama üç yıllık kuraklık, Güney Afrika’nın başkentinde yaşamı çok zorlaştırdı. Belediye Başkanı Patricia de Lille bu yıl Ocak ayı ortasında, bir gün koşulların değişmemesi halinde, ‘Day Zero’ olarak bilinen günde su vanalarının kapatılacağını duyurdu. Cape Town, 3,5 milyondan fazla nüfusuyla suyu tükenen ilk büyükşehir olma potansiyeline sahip. O günün yaklaştığı duyurulduktan bu yana, vatandaşlar günlük hayatlarında önemli değişiklikler yaptılar ve bu korku saçan günü Nisan ayı ortasından 2019’a itmeyi başardılar. Bütün dünya için bir örnek oluşturdular, işte bu onların hikayesi.
‘Day Zero’ gelince ne olacak?
Day Zero, şehirdeki barajlardaki su seviyesi %13.5’e, yani çok kritik bir seviyeye düşünce gerçekleşecek. Evlerin ve işyerlerinin muslukları kapanacak ve insanlar her gün, 200 su toplama alanından birine gidip su almak zorunda kalacaklar. Su tankerleri suyu eskiye ve devre dışı bırakacak. Dünya Sağlık Örgütü’nün tavsiyesiyle uyumlu olarak günde kişibaşı 25 L su alınabilecek. Bu mekanlarda ücretsiz olarak 25 L’ye sahip olunabilecek, ancak her gün bu 200 sahadan birine gidemiyorsanız, suyunuzu satın almanız gerekecek.
Şehrin suyunun yakında tükeneceği açıklandıktan sonra hükümet, herkesin günde elli litre su tüketmesini tavsiye etti. Elli litrenin fazla duyulduğunu biliyorum, ama değil. İngiltere’deki insanlar günde ortalama 150 L kullanıyor, İstanbul’da bu sayı 186 L ile daha yüksek.
Peki, bunu nasıl yapıyorlar? Kullandığımız suyun üçte birinden daha azını nasıl kullanıyorlar?
Her şeyden önce bol miktarda ‘greywater’ kullanıyorlar. ‘Greywater’ ne mi? Güzel soru. Diş fırçalarken, duş alırken kullandığımız, bolca harcadığımız yarı temiz su. Bu suyu kovalarla toplayıp sifonu çekiyor, araba yıkıyor ve bitkileri suluyorlar.
Aynı zamanda askeri duş alıyorlar: ıslan, suyu kapa, şampuanla, ıslan vb. Artık banyoların ve uzun duşların lüksüne sahip değiller. 90 saniyelik bir duş 18 L su harcıyor, onlar 10 L kullanmayı başarıyorlar.
DAY ZERO’nun şu an kesin bir tarihi yok. Her hafta, tarih yeniden hesaplanıyor ve halka bilgi veriliyor.
Mart ayı başında kentin ortalama su tüketimi günde 516.000.000 L idi, bu da Cape Town’ın hedefinden biraz daha fazla – hedef 450.000.000. Bu sayının önemini anlamak için, şehrin ortalama su tüketiminin 2015’te günde 1,2 milyar L olduğunu bilmek faydalı. Su tüketimleri bu civarda devam ederse, çok büyük ihtimalle Cape Town halkının en büyük korkusu olan bu gün 2018’de gerçekleşmeyecek.
Ne yazık ki, geçtiğimiz günlerde Capetonyalıların su kullanımının arttığı bildirildi. Şehre bu kış yağmur yağmazsa durum kaçınılmaz olacak. Vatandaşlar az sulu yaşam tarzına alışıyorlar; fakat durum şirketler, iş yerleri ve tarım için çok kötü.
Umarım yağmur yağar ve tehlikeden tamamen kurtulmak neredeyse imkansız olsa bile en azından Capetonyalılar, Day Zero’nun aylar değil, yıllar sonra gerçekleşeceğini bilerek bir an için olsa da rahatlayabilirler.